Erencan DURMAZ
Strong’un Pinball Koleksiyonu
New York, Rochester’daki Strong müzesi, yüzlerce orijinal arcade ve langırt makinesi ve Williams Pinball Playfield Tasarım Koleksiyonu da dahil olmak üzere, oyunla ilgili en geniş ve kapsamlı tarihi malzeme koleksiyonuna ev sahipliği yapıyor. Konuklar The Strong’un eGameRevolution ve Pinball Playfields sergilerinde eserleri görüntülerken video ve langırt oyunları oynarken zengin elektronik oyun tarihini keşfediyor. Bu zaman çizelgesi langırt tarihinde önemli anları taşıyor.
1870
İngiliz göçmen Montague Redgrave, 18. yüzyılın Fransız bagatelle oyununu, yaylı bir top atıcı (veya “dalgıç”) ekleyerek aksiyonu ve ses çıkarmak için bir zil ekleyerek günceller. Yeni oyun yüzeyi (veya “oyun alanı”), 1930’ların jetonlu langırt oyunları için sahneyi oluşturur.
1931
Marangoz Arthur Paulin ve satıcı Earl Froom, oyundan sonra toplarını yeniden dolaştıran, jetonlu, cam kaplı bir bagatelle tarzı oyun olan Whiffle’ı icat eder. Milyonlarca insan mermer atma deliklerine atmaktan zevk aldığında, düzinelerce şirket kendi başına langırt oyunları üretir.
1931
David Gottlieb, ilk seri üretilen ve pazarlanan langırt oyunu Baffle Ball’u piyasaya sürer. Bingo adlı daha önceki bir oyunun geliştirilmiş bir sürümü olan Baffle Ball, 50.000 adet satar ve bir langırt yapma santralı olarak D. Gottlieb & Co.’yu ve langırt dünyasının merkezi olarak Chicago’yu kurar.
1931
Ballyhoo mizah dergisinin Aralık sayısı, Gottlieb distribütörü Raymond Moloney’ye 1932 yılında çıkardığı oyunun renkli oyun alanı sunar. Çılgınca popüler olan Ballyhoo, 50.000’den fazla ünite satmakta ve Büyük Buhran ile acı çeken Amerikalılarla langırtın popülerleşmesine yardımcı olmaktadır.
1933
David Rockola’nın Yapboz Dünya Fuarı, Amerikalıların yap-boz bulmacalarına yönelik çağdaş çılgınlığına ve Chicago Centennial Exposition’ın manzaralarına ve seslerine olan hayranlığına büyük önem veriyor. Mekanik marvel seleflerini sattıyor ve langırtçıları pop kültürel trendlerini ödünç almak için yönlendiriyor.
1933
Pacific Amusement Manufacturing Co.’nun temsilcisi, langırt oynamaktan halka açıklık kazanıyor. Tasarımcı Harry Williams, ballball’lara, zil seslerine ve bir skorlama sistemine güç sağlamak için kuru pillerin en eski ve en başarılı kullanımlarından biriyle elektromekanik çağa langırtı oluşturuyor.
1941
Organize suç, kumar ve gençlik boş zamanları hakkındaki endişelere yanıt veren New York City, langırt yapmayı yasaklıyor. Los Angeles ve Chicago gibi diğer büyük şehirler bunu takip ediyor. Gelecek yıl, New York belediye başkanı Fiorello La Guardia, binlerce oyunu yok eden yasaklama tarzı baskınlara liderlik ediyor.
1942
Amerika Birleşik Devletleri II. Dünya Savaşı için seferberlik yaparken langırt üretimi durdu. Gottlieb, Bally, Genco ve diğer oyun üreticileri montaj hatlarını, Amerikalılar savaş çabası için yakıt, kauçuk ve diğer kaynakları koruduğu için savaş malzemeleri üretmek üzere dönüştürürler.
1946
Langırt yenilikçisi Harry Williams Williams Manufacturing Co., II. Dünya Savaşı sonrası ekonomik patlaması sırasında langırtın ortaya çıkmasıyla ilk yeni langırt makinesi olan Suspense ve Dynamite’i üretti. Williams langırt tasarımcıları, dönemin en yenilikçi oyunlarından bazılarını icat ediyor.
1947
Gottlieb langırt tasarımcısı Harry Mabs, Humpty Dumpty’ye altı elektromekanik palet ekleyerek langırt’ı sonsuza dek değiştirdi. Devreye giren paletler, yetenekli oyunculara topu oyun boyunca hareket ettirerek hedef alma, ateş etme ve kontrol etme yeteneği sunarak, ön kanat oyunlarını modası geçmiş hale getirir.
1948
Genco tasarımcısı Steve Kordek, Triple Action’daki oyun alanının altına iki kanatçık yerleştiriyor. Diğer üreticiler, oyuncuların göz-el koordinasyonunu ve bir oyunda diğerine geliştirdikleri nişan alma becerilerini aktarmalarına izin veren tipik oyun özelliklerinin standartlaştırılmasına öncülük ediyor.
1954
“Rekabet etmek daha eğlenceli.” Bu, Gottlieb’in dönüşümlü dönüş yapan 1, 2, 3 veya 4 oyuncuyu barındıran ilk çok oyunculu langırt makinesi Super Jumbo sloganı. Pinball artık kesinlikle tek oyunculu bir oyun değil.
1962
Amerikalılar ve langırt üreticileri yıldızları, millet uzay çağında toplanırken görüyor. Adını bir uzay kapsülünden alan Williams Dostluk “7”, astronot John Glenn’in 1962 Şubat’ındaki dünyayı yörüngeye çevirme görevini kutluyor.
1975
Amerikalılar ulusun iki yılda bir kutlamasını kutlarken, Mirco Games, mikroişlemciler tarafından desteklenen ilk langırt makinesi olan ’76 Ruhu’nu yayınladı. Eksik oyun iyi satılmasa da, langırt endüstrisini yalnızca elektronik veya “katı hal” oyunlarına doğru yönlendirmeye yardımcı oluyor.
1975
Rock grubu Who’s langırt temalı rock operası, Tommy’yi kamusal hayal gücüne langırt attı ve Bally’nin popüler bir film lisansına dayanan ilk langırt oyunu olan Wizard’ı yaratmasına yol açtı. Oyun çılgınca popüler olduğunu kanıtladı ve yakında lisanslı temalar langırt endüstrisine egemen olacaktı.
1976
Video oyunu öncüsü Atari, Atarians ile langırt endüstrisine giriyor. Şirket, endüstri gazileri Williams ve Bally ile rekabet edemese de, Atari’nin büyük boy oyunları diğer üreticileri kendi “geniş gövdeli” makinelerini üretmeleri için etkiliyor.
1976
New York City, Roger Sharpe liderliğindeki langırt yanlısı lobinin langırtın tamamen şanstan ziyade yetenekli bir oyun olduğunu göstermesine yardımcı olduktan sonra langırt üzerindeki dört yıldan fazla süren yasağını sonlandırıyor. Ülkedeki şehirler benzer yasakları kaldırıyor.
1979
Atari’nin Herkül’ü oyuncuları kollarını dünyanın en büyük ticari langırt makinesi etrafına sarmaya çalışıyor. Oyuncular, yedi ayak yüksekliğinde ve sekiz ayak uzunluğunda oyun boyunca bilardo topunu ateşlemek için masif tahta paletlerden dövüyorlar.
1979
Sivil Haklar Hareketi’nin etkisini ve değişen sosyal değerleri yansıtan Bally, Afrika kökenli Amerikalı sporculara odaklanan ilk langırt oyunu Harlem Globetrotters’ı üretti. İki yıl sonra, Stern eski boks şampiyonu ve aktivist Muhammad Ali ile ilgili bir oyun başlattı.
1979
“Gorgar Konuşuyor!” İlk konuşan langırt makinesi Williams Gorgar’ın sloganı budur. “Seni yakaladım” da dahil olmak üzere yedi kelimelik , gürültülü ortamlarda her zaman duyulabilir Ama çok kullanışlı değildir,ancak robot benzeri ses, dijital seslere ve sese yeni bir vurgu yapacaktır.
1980
1977 filminin Star Wars başarısı, uzay savaşı temalı oyunlar yaratma konusunda üreticilere teşvik ediyor. Tasarımcı Steve Ritchie’nin Ateş Gücü trendinden faydalanıyor, ancak en çok satan aynı zamanda masaya üç top ateşleyen “çoklu top” modlu ilk elektronik langırt oyunu icat ediyor.
1980
Williams, çok popüler olan Pac-Man ,Asteroids ve diğer video oyunlarıyla rekabet edebilmek için Black Knight’ı tanıttı. Rampalarla birbirine bağlanmış iki seviyeli bir oyun alanı ve topun oyun alanından boşalmasını engellemek için elektromıknatıs kullanan bir “magna tasarrufu” ile Black Knight langırtta son noktadır.
1981
Video oyunları langırt makinelerini oyun alanlarından çıkarmaya zorlarken, langırt üreticileri geri adım atmaya çalışıyor. Ancak Williams Hyperball (oyunculara hedeflerinde dakikada 250 3/4 ”langırt yapma şansı verir) ve Gottlieb’in video oyunu / langırt melezi Caveman oyuncuları cezbetmiyor.
1986
Williams’ın tasarımcısı Steve Ritchie’nin Yüksek Hızı langırt’ın hikaye anlatıcılığına olan ilgisini özetliyor. Oyun, Ritchie’nin “yüksek hızda” bir polis kovalamacasıyla gerçek yaşam deneyimine odaklanıyor. Oyuncular cevap veriyor ve Williams şimdi 17.000’den fazla ünite satıyor, video oyunları artık eğlenceye hükmediyor.
1992
Tasarımcı Pat Lawlor’un Addams Ailesi, 20.000’den fazla oyun sattı ve elektronik çağın en çok satan langırt makinesi ve 1990’ların başlarında langırt rönesansını besleyen interaktif oyuncaklarla dolu oyunların özeti oldu.
1999
Williams, zorlu langırt endüstrisini, Revenge From Mars ve Star Wars Episode 1 gibi yenilikçi oyunlar içeren video oyun melezi Pinball 2000 platformu ile canlandırmaya çalışıyor. Bölüm 1, Oyunlar orta derecede iyi satıyor ancak şirket langırt bölümünü kapatıyor.
2012
Video oyunu geliştiricisi Farsight Stüdyoları Pinball Arcade, milyonlarca Black Knight (1980), FunHouse (1990) ve Monster Bash (1998) gibi klasik masaların video oyun emülasyonlarını konsolda ve mobil oyunlarda oynatırken, yeni nesil dijital platformlarda tanıtıyor.
2013
Jersey Jack Pinball, şirketin Oz Büyücüsü oyunundaki Işık yayan diyot (LED) arka camını tanıtıyor. Yüksek çözünürlüklü ekran, popüler filmlere ve televizyon programlarına dayalı modern oyunların sinema özelliklerini vurgulamaktadır.
2014
Stern Pinball, dünyanın en büyük ve en eski langırt üreticisi The Walking Dead’i piyasaya sürdü. Ertesi yıl, şirket Game of Thrones’i sundu. Her iki makine de, endüstrinin kitlesel kültürel olayları yeni oyunculara hitap etmek ve deneyimli “pinheads” için uyarlamaya odaklanmasını örneklemektedir.
