içinde

Tercihlerimizi Etkileyen Bir Olgu: Ümit Teorisi

“Her insanın davranışlarına yön verdiğini bildiğimiz gereksinimlerin eksikliği veya fazlalığı davranışlarımız üzerinde olumlu veya olumsuz etkiye sahiptir.”Victor H.Vroom (1964), bir kişinin alternatif hareket yönleri arasında yaptığı seçimlerin davranışla aynı zamanda oluşan psikolojik sonuçlarla ilişkili olduğunu belirtmiştir.

“Beklenti Teorisi” nedir?  Belirli bir yönde davranış eğilimini, davranışın sonucuna ilişkin beklenti ve sonucun birey için çekiciliğine bağlı olduğunu belirten teori.

Bir bireyin beşbin lira kaybettiğinde duyacağı üzüntü beşbin lira kazandığında duyacağı sevincinden daha fazladır.

Teori, deneklere iki soru sorularak ispatlanmıştır. “rakamlar varsıyımsaldır”

1. soruda iki seçenek var birini tercih ediniz

a) 10.000 tl kaybeceksin

b) Bozuk para atacağız, bozuk para tura gelirse hiçbir şey ödemeyeceksin yazı gelirse 40.000 tl kaybedeceksin.

2. soruda iki seçenek var birini tercih ediniz:

a) 10.000 tl kazanacaksınız

b) Bozuk para atacağız, bozuk para tura gelirse hiçbir şey kazanmayacaksın yazı gelirse 40.000 tl kazanacaksın.

1. soruda cevapların çoğu “b” olurken, 2. soruda cevapların çoğu “a” olmakta. Aslında finansal olarak ikisi de aynı soru ancak, insanların kaybedecekleri bir olayda risk almaya istekli iken, risk alacakları durumda kazançları orantısız şekilde artacak olsa sabit kazanca razılar.

İnsanların belirli bir hedefe yönelik sonuç elde etme arzusu elde etmeme arzusuna galip geliyorsa olumlu, elde edememe arzusu üstün geliyorsa olumsuz şeklinde nitelendirilebilir.

İnsanların hedefledikleri amaçlara yükledikleri anlamlar vardır. O amacı elde etmek, amacı hedefleyen insan için birçok şey ifade edebilirken başka bir insan tarafından aynı amaç hiç bir şey ifade etmeyebilir. Örneğin kişi x grubuna katılmak isterken amacı  o grubun parçası olmanın toplumdaki statüsünü arttıracağına olan inancıdır.

Genellikle beklentiler iş yaşamında kendisini daha çok göstermektedir. Bir işin yapılması için sarf edilen fiziksel ve zihinsel aktiviteler kişinin belirli bir hedefe ulaşmak istemesi ve bu hedefe ulaşırken de karşılığında yöneticileri/işverenleri tarafından bir ödülün olacağına dair inanmaları ihtimalidir. Yapılan işin başarılı olması ve kişinin kendisinde tatmin edici sonuçlar doğurması içsel ve dışsal ödüller ile bu kazanılan ödüllerin başkaları ile karşılaştırılması sonucunda kendi eşitlik algısında çıkarımlara göre belirlenecektir. Kişi amaca ulaşmak için elde ettiği başarılar neticesinde doyuma ulaşacak, başarısızlık durumunda ise doyumsuzluk içerisine girecek ve bu durum amacın değerini etkilemesi nedeni ile amaca ulaşmak için sarf ettiği çabanın azalmasına veya bırakmasına neden olabilecektir.

Son olarak insanlar yapmış oldukları tercihlerin sonucudur. Hayatınıza değer katacak tercihler yapmanız dileğiyle…

Yazar Erhan KALKAN

Mali Müşavir - Adana

Bir yorum

Yorum Bırakın

Bir yanıt yazın

neden elde edince biter

Neden Elde Edince Biter?

eskiyen eskiler

Eskiyen Eskiler