Doç. Dr. Cengiz IŞIK
SKOLYOZ
İnsan omurgasına önden ve arkadan bakıldığında tam düz, yandan bakıldığında ise boyun ve bel bölgesinde çukurluk, sırt bölgesinde ise hafif düzeyde kamburluk vardır. Skolyoz(omurganın yana eğriliği) arkadan bakıldığında omurgada sağ veya sola doğru olan yana eğriliğine denir.
Skolyoz sadece omurgada yana eğilme ile değil aynı zamanda omurlarda dönme ve yandan bakıldığında olması gereken çukurluk ve kamburluklarda artış veya azalışla birlikte görülebilmektedir. Omurlardaki bu dönme sırtta veya belde asimetrik çıkıntılar oluşmasına sebep olur.
Skolyoz ağrı, ateş, uyuşma gibi bir hastalık bulgusudur. Çeşitli hastalıklarda skolyoza neden olabilir. Farklı yaşlarda farklı omurga seviyelerinde görülebilir ve aynı eğriliğe sahip kişiler arasında eğriliğin seyri farklı olabilmektedir.
Skolyoz, toplumda yaklaşık %1-2 oranında görülmektedir. Büyük çoğunluğu düşük dereceli eğrilikler olup yüksek dereceli eğrilikler kız çocuklarda erkek çocuklara göre yaklaşık 8-10 kat daha sık görülmektedir. Skolyoz hastalarının 10 da 1 kadarında tedavi gerektirecek kadar ilerleme olmaktadır.
Skolyozun bir çok türü vardır. En sık karşılaşılan türü İdiopatik skolyoz (nedeni bilinmeyen skolyoz) olup, sebebi tam olarak aydınlatılamadığından “idiopatik” denmektedir. Nöromusküler skolyoz ikinci en sık görülen skolyoz tipidir. Nöromusküler skolyozun temel nedenleri arasında kas veya sinir hastalıkları yer almaktadır.Nöromusküler skolyozda, idiyopatik skolyozun aksine solunum sıkıntısı ve duyu kusurlarına daha çok rastlanmaktadır. Solunum problemleri, iletişim bozuklukları, duyu kusurları ve epileptik nöbetler gibi nedenlerden ötürü tedavi sürecinde skolyoz korsesi kullanılmayabilir. Ayrıca kemik gelişimi tamamlandıktan sonrada eğrilik ilerleyebilmektedir. Skolyozun bu türünde omurgada C tipi bir eğrilik oluşur. Eğrilik pelviside(leğen kemiği) içine alacak şekilde yapılacak cerrahi ile düzeltilmelidir. Konjenital skolyoz üçüncü sıklıkta görülen skolyozdur. Anne karnındaki çocuğun gelişimi sırasında ortaya çıkan omurga anomalilerine bağlı bir skolyoz türüdür. Konjenital skolyoz ilk yıllarda hızlı bir ilerleme gösterir. Bu sebeple erken dönemlerde ortaya çıkan konjenital skolyozun tedavi süreci küçük yaşlarda cerrahi müdahaleyi gerektirebilir. Bunların dışında, çeşitli romatizmal hastalıklar, nörofibromatozis, osteogenezis imperfecta, çeşitli bağ dokusu hastalıkları, omurga kırıkları, omurga enfeksiyonları, çeşitli metabolik hastalıklar ve bazı genetik sendromik hastalıklar skolyoza neden olabilir.
Skolyozda tedavi
Tanı aldığı yaş, eğriliğin yeri, derecesi, skolyozu oluşturan sebepler, muayene bulguları ve radyolojik tetkikler dikkatlice incelenerek belirlenir. Tedavi de eğriliğin derecesine göre üç yol izlenir. Eğrilik 20-25 derecenin altındaki eğriliklerde izlem uygundur. Belli aralıklar ile eğriliğin ilerleme sürecini gözlemlemek, sportif faaliyetleri ve vücut kondisyonunu arrtırmak amaçlanmaktadır. Kemik gelişimi devam eden ve eğriliği 25-40 derece olan kişilerde korse tedavisi uygulanabilmektedir. Büyüme potansiyelinin olması ve korsenin gün içerisindeki kullanım süresinin 20 saatin altına düşürülmemesi durumunda eğriliğin ilerlemesinin yavaşlatılabileceği, hatta durdurulabileceği ve yapılan çalışmalarda uygun hastalarda uygun şekilde kullanılan korsenin ameliyat olma ihtimalini azalttığı gösterilmiştir.
Diğer bir seçenek ise cerrahi tedavidir. Cerrahi genel olarak 40-45 derece üzerindeki eğriliklerde gündeme gelir. Akciğer gelişiminin tamamlandığı ergenler ve erişkinlerde düzeltme ve dondurma (sabitleme) ameliyatları uygulanır. Cerrahiye dahil edilen omurlarda hareket sınırlaması yapılacağı için mümkün olan en az seviye ameliyat edilerek en fazla düzelme sağlanabilmesi için ameliyat öncesi hazırlık ve planlama titizlikle yapılmalıdır.
Skolyozun cerrahi tedavisindeki önemli bir kaygı da ameliyat sırasında hastaların felç olması riskidir. Daha önce ameliyat sırasında yapılan müdahalelerin omurilik üzerindeki etkileri görülemiyor, ancak ameliyatın sonuna doğru hastalar uyandırıldığında felç olup olmadıkları anlaşılabiliyordu. Bu işlem hasta için sıkıntılı olmakla beraber, ameliyatın sonunda anlaşılabildiği için müdahalede de geç kalınıyordu. Ameliyat sırasında sinirlerin işlevlerini devamlı olarak gösteren nöromonitorizasyon işlemi ülkemize son yıllarda yaygın olarak kullanılmaktadır. Ameliyat sırasında sinir yaralanmasına neden olabilecek herhangi bir işlemin yarattığı etki anında anlaşılmakta ve gerekli müdahale yapılmaktadır. Nöromonitorizasyon tekniği daha önceleri zaman zaman felç ile sonlanabilecek bu ameliyatların emniyetini ciddi oranda arttırmış ve bir zamanlar felç korkusuyla yapılamayan ameliyatların günümüzde rahatlıkla uygulanabilmesine olanak sağlamıştır. Bu teknik sayesinde komplike eğrilikler artık düzeltilebilmektedir.
KİFOZ
Omurganın yan bakıldığındasırtta olması gereken kamburluk miktarının artmasına kifoz denilmektedir. Kifoz çoğunlukla duruş bozukluğuna bağlı olmakla beraber skolyozda olduğu gibi bir çok rahatsızlık kifoza neden olabilmektedir. Skolyozda olduğu gibi izlem, korse ve cerrahi olmak üzere tedavide üç alternative yol vardır. Hastanın yaşı eğriliğin yeri ve biçimi, nedeni, hastanın beklentisi ve mesleği tedavi şeklini belirlemektedir.
Skolyoz ve kifoz dışında omurga hastalıkları polikliniğinde yaşlanan omurga, omurga kırıkları, omurga enfeksiyonları, omurga tümörleri hastalarına yardımcı olmak için emek harcamayı amaçlamaktayız.
