Psikoloji Türleri Nedir?

Psikoloji kısaca tanımlanacak olursa zihin ve davranışın incelenmesidir. Zihnin nasıl çalıştığı ve bunun insan davranışını nasıl etkilediğini açıklamaya çalışır. Psikoloji beynin işlevlerinden ulusların eylemlerine, çocuk gelişiminden yaşlılara bakmaya kadar insan deneyiminin tüm yönlerini kucakladığını söyleyebiliriz.

Psikologlar ve psikiyatristler zihinsel sağlık sorunları olan insanlara yardım etmek için çalışırlar, ancak aynı değildirler. Bir psikolog hastayı psikoterapi ile tedavi eder ve davranış değişikliği yoluyla semptomları hafifletmeye yardımcı olur. Tıp doktoru olan psikiyatrın rolü ise, zihinsel sağlık durumlarını yönetmek için ilaç ve diğer müdahalelerin reçetelenmesine daha fazla odaklanmaktadır.

Psikoloji hakkında bilinmesi gerekenler: 

• Psikoloji, davranış ve zihnin incelenmesidir.
• Bilişsel, adli, sosyal ve gelişimsel psikoloji gibi farklı psikoloji türleri vardır.
• Ruhsal sağlıklarını etkileyen bir duruma sahip bir kişi, bir psikolog ile değerlendirme ve tedaviden yararlanabilir.
• Bir psikolog davranışsal adaptasyonlara odaklanan tedavi önerebilir.

Zihin oldukça karmaşıktır ve zihni koşulların tedavisi zor olabilir. Düşünce süreçleri, duygular, anılar, rüyalar, algılar vb. Deri döküntüsü veya kalp kusuru gibi fiziksel olarak görülemez.

Alzheimer hastalığı ile gelişen plaklar gibi bazı zihinsel sağlık sorunlarının fiziksel belirtileri gözlenebilse de, birçok psikoloji teorisi insan davranışının gözlemlenmesine dayanmaktadır.

Psikolog hastalarla görüşür, endişelerinin ne olduğunu ve zorluklara neyin neden olduğunu bulmak için değerlendirmeler yapar ve örneğin danışmanlık ve psikoterapi yoluyla tedavi önerir veya bunu sağlar.

Psikologlar klinik alanların dışında da başka rollerde çalışabilirler. Sağlık otoritelerine ve diğer organlara sosyal ve diğer stratejiler hakkında tavsiyelerde bulunmak, okulda öğrenim zorluğu çeken çocukları değerlendirmek, örgütsel stres bozuklukları konusunda iş yerlerinde değerlendirmeler yapmak gibi birçok alanda çalışmalar yapabilirler.

Psikolojinin Çeşitleri

Farklı amaçlara hizmet eden farklı psikoloji türleri vardır. Onları sınıflandırmanın sabit bir yolu yoktur, ancak burada bazı yaygın türler hakkında bilgi vereceğiz.

Klinik Psikoloji

Klinik psikoloji, insanlardaki rahatsızlık, uyumsuzluk gibi problemleri tahmin etmek ve rahatlatmak için bilim, teori ve pratiği birleştirir. Uyum, düzelme ve kişisel gelişimi teşvik eder.

Bir klinik psikolog, farklı kültürler ve sosyoekonomik yapılarda ki bir insanın entelektüel, duygusal, biyolojik, psikolojik, sosyal ve davranışsal yönlerine odaklanır.

Klinik psikoloji, psikolojik nedenli sıkıntı veya işlev bozukluğunu anlamamıza, önlememize, hafifletmemize ve bireyin refahını ve kişisel gelişimini desteklememize yardımcı olur.

Psikolojik değerlendirme ve psikoterapi klinik psikoloji pratiğinin merkezinde yer alır, ancak klinik psikologlar genellikle araştırma, eğitim ve diğer alanlarda da yer alabilir.

Kavramsal Psikoloji (Bilişsel Psikoloji)

Bilişsel psikoloji problem çözme, hafıza, öğrenme ve dil gibi içsel zihinsel süreçleri araştırır. İnsanların nasıl düşündüklerine, algıladıklarına, iletişim kurduklarına, hatırladıklarına ve öğrendiklerine bakar. Sinirbilim, felsefe ve dilbilim ile yakından ilgilidir.

Bilişsel psikologlar, insanların nasıl bilgi edindiğine bunu işlediğine ve sakladığına bakarlar.

Pratik uygulamalar arasında hafızanın nasıl geliştirileceği, karar verme doğruluğunun nasıl artırılacağı veya öğrenmeyi artırmak için eğitim programlarının nasıl oluşturulacağı yer alır.

Gelişim Psikolojisi

Bu, bir kişinin yaşam süresi boyunca deneyimlediği, genellikle insani gelişme olarak adlandırılan sistematik psikolojik değişikliklerin bilimsel çalışmasıdır. Sadece bebeklere ve küçük çocuklara değil, aynı zamanda gençlere, yetişkinlere ve yaşlılara da odaklanır. Motor becerileri, problem çözme, ahlaki anlayış, dil edinme, duygular, kişilik, benlik kavramı ve kimlik oluşumunu içerir. Ayrıca deneyim yoluyla öğrenmeye karşı doğuştan gelen zihinsel yapılara veya bir kişinin özelliklerinin çevresel faktörlerle nasıl etkileşime girdiğine ve bunun gelişimi nasıl etkilediğine de bakar. Gelişim psikolojisi dilbilim gibi alanlarla örtüşür.

Adli Psikoloji

Adli psikoloji, ceza soruşturması ve yasalarla ilgili olarak suçluların davranış kalıpları ve buna iten saikleri araştıran ve pratiğe döken uygulamaları içerir.

Sağlık Psikolojisi

Sağlık psikolojisine davranışsal tıp veya tıbbi psikoloji de denir.

Davranış, biyoloji ve sosyal bağlamın hastalık ve sağlığı nasıl etkilediğini gözlemler.

Bir doktor genellikle bir hastalığın biyolojik nedenlerine bakar, ancak bir sağlık psikoloğu tüm kişiye ve sağlık durumlarını neyin etkilediğine odaklanır. Sosyoekonomik durumlarını, eğitim geçmişlerini ve ilaçlarla uyum gibi hastalık üzerinde etkisi olabilecek davranışları içerebilir.

Sağlık psikologları genellikle klinik ortamlarda diğer tıp uzmanlarıyla birlikte çalışırlar.

Nöropsikoloji

Nöropsikoloji, beynin davranışları ve psikolojik süreçleri ile ilgili yapısına ve işlevine bakar. Beyindeki lezyonları ve beyindeki elektriksel aktivitenin kaydedilmesini içeren değerlendirmeleri içeriyorsa nöropsikoloji söz konusu olabilir.

Nöropsikolojik değerlendirme kişinin inme gibi şüpheli veya teşhis edilen beyin hasarını takiben davranış problemleri yaşayıp yaşamadığını belirlemek için kullanılır.

Sonuçlar,  doktorun bireyin meydana gelen bilişsel hasarda olası iyileştirmeleri elde etmesine yardımcı olabilecek tedavi sunmasını sağlayabilir.

Mesleki Psikoloji

Mesleki veya örgütsel psikologlar, işyerindeki ve eğitimdeki insanların performansı hakkında değerlendirme ve önerilerde bulunurlar. Şirketlerin daha etkili yürütme yollarını bulmalarına, insanların ve grupların işte nasıl davrandıklarını anlamalarına yardımcı olurlar. Bu bilgiler etkinlik, verimlilik, iş tatmini ve çalışanların elde tutulmasını geliştirmeye yardımcı olabilir.

Sosyal Psikolojisi

Sosyal psikolojisi, sosyal etkilerin insan davranışlarını nasıl etkilediğini anlamak için bilimsel yöntemler kullanır. Duyguların, davranışların ve düşüncelerin diğer insanların gerçek, hayal edilen veya ima edilen varlığından nasıl etkilendiğini açıklamaya çalışır.

Bir sosyal psikolog grup davranışı, sosyal algı, sözsüz davranış, uygunluk, saldırganlık, önyargı ve liderliğe bakar. Sosyal algı ve sosyal etkileşim, sosyal davranışı anlamanın anahtarı olarak görülür.

Sosyal psikolojinin diğer branşları arasında askeri, tüketici, eğitim, kültürlerarası ve çevresel psikoloji sayılabilir. Branş sayısı gün geçtikçe artmaktadır.